Moeilijker kunnen we het niet maken. Wel minder leuk.

Als je in een jaar duidelijk meer (of minder) hebt verdiend dan andere jaren, dan kan het soms uit om middeling van je inkomstenbelasting aan te vragen. Door naderhand de inkomstenbelasting te herberekenen over het gemiddelde inkomen over drie aaneengesloten jaren, kan deze duidelijk lager uitvallen. Veel mensen weten dit niet. En het vervelende is: je moet het zelf op tijd uitrekenen en schriftelijk aanvragen, zonder kekke rekenhulp met vooraf ingevulde gegevens. Anders kun je naar je geld fluiten.

Dit in tegenstelling tot de slogan van de Belastingdienst: "Leuker kunnen we het niet maken; wel makkelijker". De Belastingdienst heeft immers alle gegevens al om dit 1-2-3 voor iedere Nederlander uit te rekenen. Of bedoelt de overheid stiekem misschien letterlijk wat er staat: als het niet leuk voor u is, maken we het (onszelf) gewoon makkelijker. Maar als het onverhoopt leuk voor u is… dan gaan we u niet wijzer maken dan u al bent, en maken we het u vooral moeilijk.

Het is namelijk slechts één van de symptomen van wat een algemeen beleidsprincipe lijkt te zijn: slimme algoritmen worden alleen ingezet om fraude op te sporen; bestanden alleen gekoppeld om zo efficiënt mogelijk geld te innen. Nooit zullen dat soort technieken eens gebruikt worden in het voordeel van de burger, om haar op haar rechten te wijzen, om haar automatisch een belastingvoordeel te geven als zij daar achteraf recht op blijkt te hebben. Of om haar automatisch huurtoeslag te geven, bijvoorbeeld. (Honderdduizenden mensen lopen dergelijke toeslagen jaarlijks mis.)

En denk nou niet dat alleen de overheid zich hieraan schuldig maakt. Hoe vaak krijgt u nou automatisch bericht dat uw telefoonrekening naar beneden gaat omdat een ander abonnement naderhand voordeliger bleek te zijn? Of dat u bij nader inzien automatisch ingedeeld wordt in een ander, voordeliger, ziektekostenpakket? Nou?

Een gebrek aan privacy, en steeds slimmere algoritmen: nooit zal dat eens in ons voordeel uitvallen…