Het debat over de groei van Engels als voertaal (bij colleges) op de universiteit is weer opgelaaid. De voorstanders van het Engels gebruiken hierbij vreemde argumenten. Natuurlijk is het ingegeven door de wens meer buitenlandse studenten te trekken. Een groot deel van de financiering van de universiteit is hier nu eenmaal van afhankelijk. Dan krijg je dat soort dingen. Alhoewel ik me dan wel afvraag waarom de Radboud universiteit niet voor Duits als voertaal kiest: daar ligt 'ons' (ja, ik werk op de RU) achterland immers...
Louise O. Fresco's argumenten zijn helemaal onbegrijpelijk. Het feit dat het gros van de wetenschappelijke publicaties Engelstalig zijn is geen argument om dan ook maar college in het Engels te geven. Integendeel: juist omdat het gros van de studenten helaas nog moeite heeft met het vloeiend lezen (en volledig begrijpen) van Engelstalige teksten is een uitleg in het Nederlands over deze stof juist onontbeerlijk. En ook het (inderdaad) slechte nivo van schrijven van studenten verbeter je niet door ze te verplichten in een vreemde taal te schrijven. Dan gaat er teveel energie in correcte spelling en grammatica zitten, en verliezen ze de structuur en de goede opzet van een betoog helemaal uit het oog.
Haar tweede, allerbelangrijkste, argument is
dat tweetaligheid je beter bewust maakt wat je precies wilt zeggen en wat voor mogelijkheden er zijn om de juiste woorden te kiezen. Een taal is een venster op de wereld, op een manier van kijken en denken die verschilt van de jouwe
Daar ben ik het helemaal mee eens. Maar dan is het Engels wel de meest beroerde keuze die je kunt maken, gezien het feit dat de Nederlandse samenleving al volledig op de Angelsaksische cultuur is georiënteerd. Voor een echt andere blik stel ik voor college in het Chinees of Arabisch te gaan geven ;-)
Natuurlijk is het, zeker in de bachelor, beter om Nederlands als voertaal te gebruiken. Het universitaire stelsel is, naast het doen van internationaal onderzoek waar Engels inderdaad de lingua franca is, opgezet om Nederlanders op academisch nivo te scholen. Hoe goed het Engels van de docent ook is, hij zal nooit dezelfde nuance kunnen leggen in een college dat hij niet in zijn moedertaal geeft. En de interactie tussen docent en student, en studenten onderling verloopt simpelweg veel stroever in het Engels. Dat is een groot gemis, omdat een belangrijk deel van de academische vorming juist plaatsvindt door die interactie, door het ter discussie stellen van aannames en zienswijzen.
Echter, er is een zeer praktische reden waarom desondanks Nederlands als voertaal van de universiteit zal verdwijnen. Een reden die ik vreemd genoeg nog niet gehoord heb in de discussie. En dat is dat een steeds groter deel van de universitaire staf, vooral promovendi en postdocs maar ook zeker de docenten en hoogleraren, niet langer Nederlands zijn. En hoe goed deze niet-Nederlanders ook hun best doen (en geloof me, ik heb zeer sterke staaltjes van beheersing van het Nederlands gezien onder mijn buitenlandse collega's), hun college laten geven in het Nederlands is een nog slechter idee dan ons, Nederlandse academici, college te laten geven in het Engels. Zeker bij de beta-faculteiten is het aantal Nederlanders in de staf simpelweg te klein om nog een volledig bachelor programma op te zetten. Laat staan een master programma, waar je juist de (internationale) specialisten vakken wilt laten geven.
Dus, helaas: het Nederlands zal als voertaal van de universiteit verdwijnen. Wel kunnen we kiezen voor een mengvorm, waarbij een deel van de vakken in het Nederlands en een deel van de vakken in het Engels wordt gegeven. Al naar gelang de capaciteiten van de docent en de studenten.
P.S. Voor een echt ander venster op de wereld kan ik een bezoek aan Jakarta aanbevelen. Het is een louterende ervaring om voor je gevoel als enige blanke westerling in deze moderne wereldstad rond te lopen. En te ervaren hoe het is om als exoot benaderd te worden. Hier, overigens, in alle vriendelijkheid en met het gevoel welkom te zijn...