Fractieleider Buma van het CDA vindt dat de AIVD meer bevoegdheden moet krijgen. Het argument: "We geven al onze gegevens aan supermarkten voor bonuspunten, maar niet aan de staat voor onze veiligheid". Albert Seubers (van ICT bedrijf Atos) meent dat mensen feitelijk hun privacy al lang hebben opgegeven met de AH-bonuskaart. En gebruikt dat als argument voor een zeer controversieel experiment rondom het voorspellen en ingrijpen in menselijk gedrag in Eindhoven.
Buma's argument is een drogredenering. Zoals Maurits Martijn bijvoorbeeld al opmerkte:
We hebben wel seks in bed, maar weigeren de gordijnen open te zetten
(Via de hashtag #watBumazegt zijn nog andere mooie voorbeelden te vinden.)
Ten eerste kiezen mensen zelf bij welke supermarkt ze boodschappen doen, en of ze dan voor een bonuskaart kiezen. Veel mensen doen dat niet. Anderen doen het anoniem. En sommigen ruilen om de zoveel tijd hun bonuskaarten. Die keuze is er niet als het om overheidssurveillance gaat.
Ten tweede is er een groot verschil tussen het verzamelen van informatie over mijn koopgedrag om mij relevante aanbiedingen te kunnen doen (of dat het enige is wat Albert Heijn doet, en of dat ook in mijn voordeel is, daarover later meer) en het verzamelen van al mijn gedragsgegevens om mij van overheidswege in de gaten te houden. Ook als je niks te verbergen hebt, heb je genoeg redenen om dat niet onbeperkt met jan en alleman te delen.
Ten derde suggereert Buma's argument dat veiligheid boven privacy gaat. Dat is jammer. Zowel veiligheid en privacy zijn fundamentele rechten die allebei beschermd moeten worden, en juist niet tegenover elkaar geplaatst moeten worden. Een veilig land zonder privacy is een politiestaat. Een land zonder veiligheid een anarchie. In beide wil ik niet leven. (In een politiestaat is overigens een deel van de bevolking zijn leven niet zeker, en in een anarchie is een deel van de bevolking prima in staat zijn veiligheid te beschermen. Maar dat terzijde.)
Het geloof (dat past dan weer wel bij het CDA ;-) in de enkel heilzame werking van Big Data behoeft wel enige nuancering. Zo is het bijvoorbeeld maar de vraag of het individu iets te winnen heeft bij Big Data. De aanbiedingen die je van Albert Heijn krijgt zijn er op gericht om je meer geld uit te laten geven. Elk ander motief zou Albert Heijn een dief van zijn eigen portemonnee maken.
~~~
Op Stratumseind (een uitgaansstraat in Eindhoven) zijn op vijf 5 plekken speciale bewegingscamera's, geluidsmeters en andere sensoren opgehangen. Bedoeling is om met dit 'Living Lab', met echte mensen als onwetende proefpersonen, te onderzoeken of afwijkend gedrag kan worden herkend en ongewenste incidenten voorspeld en voorkomen kunnen worden. De algoritmen en systemen die bedrijven zoals Atos en IBM hier ontwikkelen en testen zullen in de toekomst wereldwijd verkocht gaan worden om mensen in de gaten te houden.
Een voorbeeld van de Atos projectleider: iemand die heen en weer loopt op straat zou wel eens een zakkenroller kunnen zijn. "Daar kunnen we de politie op afsturen" maar "Het kan ook iemand zijn die op zoek is naar zijn vriendin". Om vervolgens doodleuk op te merken dat privacy niet in het geding is:
Individuele personen zijn niet zichtbaar. We bespieden je niet op straat
Maar dat klopt dus niet. Als ik echt niet op staart word bespied, dan kun je ook geen agent op me af sturen als ik heen en weer loop op straat. (Dit is een klassieke misvatting. Veel mensen denken dat als individuele personen maar onherkenbaar gemaakt worden, of als in plaats van de echte naam slechts een nietszeggend (bonuskaart) nummer wordt opgeslagen, er geen sprake is van een privacy inbreuk.)
En dit voorbeeld is ook nog eens minder onschuldig dan het lijkt. Omdat ik er van overtuigd ben dat een fris uitziende blanke twintiger er veel minder moeite mee zal hebben om de agent ervan te overtuigen dat hij op zoek is naar zijn vriendin, dan zeg een allochtoon uitziende jongeman. Juist dát is het probleem van profiling: de lasten worden gedragen door een kleine groep mensen die toch al door de rest van de maatschappij met een scheef oog worden aangekeken. Algoritmen nemen die bias perfect over.
~~~
Dus nee, Albert Heijn, ik wil die bonuskaart nog steeds niet. Geef ze een vinger en ze nemen je hele hand...
Terechte punten. De heer Buma doet als politicus deze uitspraken die jip & janneke logica bevatten, maar in zich het grote risico van function creep dragen. Helaas is het bij dergelijke zaken zo dat we als samenleving pas als we op onze neus vallen, we de volgende keer opletten bij aanstaande valkuilen. Ik hoop dat in de tussentijd onze collectieve val niet al teveel maatschappelijke schade zal veroorzaken.
“Een land zonder veiligheid is een anarchie.”
Geen idee waar je die definitie vandaan haalt maar echt kloppen doet ie niet… An-archos is een Grieks begrip dat zoveel als “zonder heersers” betekent. Een anarchie is dan ook een samenlevingsvorm zonder gewelddadige overheersing. “Een land zonder veiligheid” raakt echt kant noch wal en getuigt meer van het napraten van decennialange staatseducatie dan van een daadwerkelijk doordachte uitspraak doen.